لیست کاملی از کلمات و اصطلاحات خودمانی و عامیانه قسمت 167

بد آوردن-بد شانسی آوردن-زیان دیدن بر اثر پیشامد بد

آخر‌دست (سر)(بالاخره، سرانجام)

زبان به چیزی باز کردن-چیزی را بر زبان آوردن

تلیت کردن-خیساندن نان در غذاهای آبکی

باد به آستین انداختن-فخر فروختن-خودخواهی کردن
تل و بل-جا به جا کردن-بالا و پایین کردن

تیپا-ضربه ای با نوک پا-اردنگی

چل و یک منبر روشن کردن-چهل و یک شمع نذری در چهل و یک مجلس روضه خوانی

 

چادر سر کردن-چادر پوشیدن

رقصیدن به ساز کسی-تابع سلیقه و خواست کسی بودن-از خود اراده ای نداشتن و از دیگری تبعیت کردن

 

چاله چوله-جای پر از گودال-زمین ناهموار

آبِ آب-آبکی-بی‌مایه-بیرنگ
 

 

 

اجباری بردن(کسی را به خدمت سربازی بردن)

پوست کلفت-سخت جان-مقاوم
آنکادر کردن(اصطلاحی در ارتش برای جمع‌کردن رختخواب)

بغض کردن-متاثر و غمگین شدن و به خود فرو رفتن

حاضر جواب-کسی که برای هر موردی پاسخ آماده دارد

توی دل کسی را خالی کردن-کسی را ترساندن-ناامید کردن

چپو-غارت-تاراج

دویدن توی حرف کسی-حرف میان حرف آوردن-حرف کسی را قطع کردن

حیوون-نگا. حیوان

 

چانه-گلوله ی خمیر نان

زاغ و زوغ-فرزندان خردسال-نق-غر و لند

خانه تکانی-پاکیزه کردن خانه و وسایل خانه به صورنی اساسی در آغاز هر سال

خون کسی را به جوش آوردن-کسی را بسیار خشمگین ساختن

دستمال به دست بودن-چاپلوس بودن-متملق بودن

دوا شور-شستن فرش با نوعی دوای جلا دهنده
دنگ و دیوانه-خُل و احمق-سخت داغ

ازراه‌نرسیده-در همان لحظه‌ی رسیدن-به مجرد ورود

آخرین تیر ترکش-آخرین تدبیر

خِرخِره-حلق-حلقوم

تپق زدن-بیرون شدن بی اراده ی کلمه از زبان-چیزی جز مقصود گفتن

 

جان پناه-محل امن-آن چه جان را حفظ کند. پناهگاه
آغبانو-لقبی برای زنان محتشم و بزرگ

جر و بحث-مجادله ی شدید گفتاری

خاله زنک-زن امل و دنیا ندیده-بی سواد و عامی-کسی که همواره درباره ی دیگران حرف می زند

آفتاب‌زردی(غروب آفتاب)

حرف تو حرف آوردن-سخن کسی را قطع کردن-مطلب دیگری را پیش کشیدن

خاله رورو-زنی که به علت چاقی یا آبستنی به زحمت راه می رود

خوراکی-خوردنی ها جز غذای روزانه-تنقلات-خوردنی

زور زدن-فعالیت زیاد کردن-به کار بردن زور و نیرو

آه از نهاد کسی برآمدن-نهایت تاسف به کسی دست دادن
چاووش-کسی که به هنگام رفتن زایر به زیارت اشعار مناسب می خواند

پوست کسی را پر از کاه کردن-به طرز فجیعی کشتن
روده گشاد کردن-سکسکه کردن

 

زمزمه کردن-زیر لب خواندن-ترنم کردن

از دهان در رفتن(پریدن حرفی از دهان، بدون پیش‌بینی سخن راندن)

چاچول بازی-حقه بازی-هوچی گری-لاف زنی

آجیل دادن(رشوه دادن، حق و حساب دادن)

چند منه ؟-به شوخی به کسی که دیر می آید و زود می رود می گویند: آمدی بگی چند منه ؟

بگیر بگیر-بازداشت افراد بسیار-توقیف گروهی

چله داری کردن-مراسم عزای چهلم کسی را به پا داشتن

پات-بی آبرو-بی تربیت

اسب چوبین(تابوت)

بزرگداشت-احترام-تکریم

 

جا نماز-سجاده-فرش کوچکی که بر آن نماز می خوانند

جوکی-مرتاض هندی-آدم لاغر و مردنی-آدم معتاد و مریض

پنجه کش-نوعی نان برشته و نازک

روی باد هوا بودن-سست و بی پایه بودن

درد گرفتن دل از اسهال

ایراد بنی‌اسرائیلی-بهانه‎های بی‌خود و بی‌جهت

تو ذوق کسی خوردن-از سخن یا رفتاری دمغ شدن

دست چپی-از جناح چپ-مخالف حکومت

تر و خشک کردن-رسیدگی کردن-پرستاری کردن

بی ریش-ناجوانمرد-نامرد

پرچ کردن-فرو بردن میخ در چیزی و کوبیدن و پهن کردن سر آن

حرام شدن-بی فایده شدن-بی نتیجه شدن

چماق-چوبدست-گرز

با دست و پا-آدم زرنگ

پوست از سر کسی کندن-کسی را سخت آزار و گوشمالی دادن-کشتن

زبان تر کردن-سخن گفتن

تاب خوردن-بازی کردن با تاب-پیچ و خم برداشتن

ترق و تروق-سر و صدای به هم خوردن دو یا چند چیز

داغان کردن-از هم پاشاندن-متفرق کردن
حمام گرفتن-منظور دوش گرفتن است

چشم سفید-گستاخ-حرف نشنو-پر رو

چُر-ادرار

دو لَتی-در دو لنگه ای

جا افتادن-سر جای خود آمدن

باج سبیل-چیزی که به ناحق به اشخاص قلدر و مقتدر باید داد

پشت بشقاب کشیدن-تهدید کردن به قطع کمک

 

به لعنت خدا نیارزیدن-دارای هیچ ارزشی نبودن-به هیچ نیارزیدن-مفت نیارزیدن
دلال بازی-به شیوه دلالان از راه مبالغه و دروغ کاری را بزرگ جلوه دادن-واسطه گری

از دولت سر(به لطف کسی، از برکت وجود کسی)

 

خوره-جذام-آکله

از شیر گرفتن(به دوره‌ی نوزادی پایان دادن)

دو به هم زن-دو به هم انداز

برده خورده-ملاحظه-پروا

تنگ بودن قافیه-مشکل بودن کار

پا به زا-حیوان یا انسانی که هنگام زایمانش نزدیک است

چرب کردن-روغن یا کرم مالیدن

زبان زدن-سخن گفتن-نوک زبان را به قصد چشیدن به غذایی زدن

از یک قماش بودن-سر و ته یک کرباس بودن
بینی و بین الله-میان من و خدا-انصافا-الحق

ریش و پشمی به هم زدن-بالغ شدن-صاحب ریش و پشم شدن

حاضری-غذایی که پختن نمی خواهد و به سرعت آماده می شود

آدم ثانی-حضرت نوح

از چشم کسی برق پریدن(شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد)

جز جگر زدن-نفرینی است به معنی به بلا گرفتار شدن-دل سوختن بر اثر اندوه و مصیبت

خواب و خوراک-خورد و خواب

چِخه-نگا. چِخ

رو قوز آمدن-سر لج افتادن

 

ته بساط-باقی مانده ی وسایل زندگی و کسب و کار

دم بازی-چاپلوسی-تملق

خِر-حنجره-گلو

به پیر و پیغمبر قسم خوردن-سوگند بسیار یاد کردن

چرب دست-ماهر-زبر دست

از پاشنه در آوردن(به هر گوشه و کنار سر کشیدن)

راه باز است و جاده دراز-اگر می توانی به قصد خود عمل کن

آستین تر داشتن-بسیار گریه کردن

زر زرو-بچه ای که زیاد عر می زند

زُق زُق کردن-احساس درد و تیر کشیدن

تو سری زدن-تحمیل عقیده با دشنام و اهانت

خیس کردن-ادرار کردن به خود

به جان هم افتادن-با یکدیکر درگیر شدن

خبرنگار-آن که برای روزنامه-مجله-یا رادیو و تلویزیون کسب خبر می کند

زَوال-مست مست-لول

دست آموز-تربیت شده-آموخته

افسارسرخود-خود‌رای-افسارگسیخته

برو برگرد-چون و چرا

خودنویس-قلمی که جوهرش را با خود دارد
 

خشکه مقدس-متدینی که جز اطاعت از ظاهر احکام دینی به چیزی تن نمی دهد

تِپ تِپ-صدای تپش قلب بر اثر ترس و هیجان

دست به ریش گرفتن-ضمانت و تعهد دادن

پایانه-ترمینال-نقطه ای که یک داده وارد دستگاه می شود و یا از آن خارج می شود

از جلوی کسی در آمدن(در برابر کسی مقاومت کردن)

خاطر جمع بودن-مطمئن بودن-یقین داشتن

 
تن خود را چرب کردن-برای دردسری آماده شدن-پیه چیزی را به تن مالیدن
دست از جان شستن-از جان گذشتن-پروای جان نکردن
حرص کسی را درآوردن-کسی را خشمگین کردن

در معامله را گذاشتن-در قال را گذاشتن

دمار از کسی درآوردن-کسی را سخت آزار دادن-کشتن

از پشت کوه آمدن-بی‌خبر از آداب و رسوم بودن-دهاتی بودن

دست به دهن رسیدن-چیزی اندک ولی کافی برای معاش داشتن

انگشت به دهان-حیرت‌زده-سرگشته

خوره-جذام-آکله

 

آستین افشاندن(رقصیدن، انکارنمودن، انعام دادن)

 

 

تور انداختن کسی-گیر آوردن کسی علیرغم میل او
جزوه-کتابچه-دفترچه

دور اندیشی-پایان نگری-عاقبت اندیشی
ایراد بنی‌اسرائیلی-بهانه‎های بی‌خود و بی‌جهت
از راه به‌در بردن-فریب دادن-اغوا کردن

چرمی-از جنس چرم
بزرگداشت-احترام-تکریم
بار و بندیل-اسباب و بساطی که کسی با خود می برد

آهنگ ریپ‌دار-آهنگی که یک ضرب آن کم باشد

اختلاط کردن(بی‌هدف از این در و آن در گفت‌وگو کردن)

رای دیدن-در داوری بی طرف نبودن و ملاحظه ی یکی از طرفین را کردن

چار دستی-قمار چهار نفری

 

پول مول-پول

پیله کردن به کسی-با مزاحمت اصرار و پافشاری کردن به کسی-پاپی کسی شدن

رخصت خواستن-اجازه خواستن

پاپاسی-مبلغ ناچیز-پشیز
چله بُران-جشن حمام رفتن زن پس از گذشت چهل روز از زاییدن

چسی آمدن-به دروغ یا احمقانه به خود بالیدن-قمپز در کردن

چاپچی-دروغ گو-لاف زن

خیس کردن-ادرار کردن به خود

خوشگل-دل پذیر-تو دل برو-زیبا

حمال-باربر-ناشی و مبتدی-بی مهارت و بی استعداد

جوال رفتن با کسی-با کسی درافتادن

چوب پنبه-چوبی سبک برای بستن سر بطری

پشت گوش انداختن-دیر انجام دادن-اهمیت ندادن-امروز و فردا کردن

اسیر خاک(مرده، تن‌پرور)

تاب دادن-سرخ کردن در روغن-پیچیدن-خم کردن

آب چشم گرفتن(ترسانیدن، به گریه انداختن)

آبگوشتی-بی‌ارزش-پیش پا افتاده

دریده-وقیح-بی شرم-پر رو

بد زبان- بد دهن

زیر سبیل در کردن-به روی خود نیاوردن-درگذشتن

پُر-لبریز-کامل-سیر-زیاد
ارزیاب(کسی که بها و ارزش پولی چیزی را تعیین می‌کند)
خَرخَری کردن-حرکات ابلهانه از خود درآوردن-خل بازی درآوردن

ازخودراضی-متکبر-خود پسند

از دهان در رفتن(پریدن حرفی از دهان، بدون پیش‌بینی سخن راندن)

به قدر پشت خاک انداز-بسیار کوچک و محقر

جگر گوشه-فرزند

دست به فرار کسی خوب بودن-در گریختن استاد بودن

تعارفی-کسی که بیش از اندازه اهل تعارف است-قابل پیشکش
خود را سبک کردن-خود را حقیر کردن-دست به کاری پایین تز از شان خود زدن

اَل اَمان(زینهار، پناه بر خدا)

افسارسرخود(خود‌رای، افسارگسیخته)

دیمی-کشت که از آب باران آبیاری شود-بدون برنامه و حساب-بی هدف

بلند شدن زیر سر کسی-با کسی سر و سری داشتن-تحریک شدن

جا ماندن-فراموش شدن
رو شور-سفیداب

چهار شاخ-آلتی چهار شاخه و دسته دار که با آن خرمن را باد می دهند تا کاه از دانه جدا شود

پا انداختن-واسطه گری کردن-کارچاق کردن به ویژه در امور غیر اخلاقی

چرکمُرد-پر چرک و کثیف

بستن زخم-بسته شدن سر زخم-التیام یافتن زخم-مرهم نهادن و پیچیدن زخم با وسایل زخم بندی
به حساب آوردن کسی-برای کسی اهمیت قائل شدن-دخالت دادن کسی

جشنواره-جشن فزهنگی-فستیوال

پرند-حرف بی هوده

تنگ بودن وقت-دیر شدن

بستری-خوابیده در بستر-بیمار

حرف شنو-سر به را-مطیع

چاشنی زدن-ریختن یا زدن چاشنی به غدا

چُسَکی-کم دوام و سرهم بندی شده

خرده مالک-مالک زمین کشاورزی کوچک

جُم خوردن-تکان خوردن-برای انجام کاری آماده شدن

 
به هدر رفتن-تلف شدن-تباه شدن- از دست رفتن
بخت آزمایی-ترتیبی برای تقسیم جایزه میان خریداران بلیت

 

چرک گرفتن-کثیف شدن-پاک کردن چرک

چارچوب-قاب-چهار چوب که چیزی را در بر گیرند

آب رفتن-بی‌اعتبار شدن-کوچک شدن

جیک و بیک-دو روی قاپ-دوستی صمیمی

 

توی گوش کسی گذاشتن-به کسی سیلی زدن
آل آروادی-زن سخت بی‌حیا و بد‌رفتار

اجباری(خدمت سربازی)

توالت-مستراح-دستشویی-آرایش-بزک

تو خیک کسی فرو رفتن-کلاه سر کسی گذاشتن-به کسی قالب کردن

زبیل-آشغال-زباله

پس کله ی کسی زدن-کسی را به کاری واداشتن

ته دیگ-برنج برشته شده و چسبیده به ته دیگ و یا چیزی که زیر برنج در ته دیگ بگذارند

دو رگه-از دو نژاد محتلف

حتم داشتن یق-ین داشتن

خواری و زاری-پریشان حالی

چای خانه-محلی که وسایل چای را در آن جا می گذارند-قهوه خانه

آبجی خاک‌انداز-زن فضول و خبرچین

پیاده شو با هم بریم-این قدر تند نرو

خاک کردن-دفن کردن-در گور نهادن-پشت حریف را در کشتی به زمین رساندن

ژاندارم-مامور انتظامی عضو ژاندارمری

چارک-یک چهارم

چم-رگ خواب-عادت مخصوص هر کسی

 

تکه ی کسی بودن-مناسب کسی بودن

پَخت-لوازم مورد نیاز زندگی

چشم مالیدن-هوشیار شدن-از غفلت در آمدن

اختر شمردن-شب‌بیداری
پیش بها-بیعانه

جیک-صدا-آواز

خود را خوردن-رنج بردن

تند نویسی-سریع نویسی

رو به راه شدن-آماده و مهیا شدن

پا سوخت-پا بد-بد شانس

داغ باطل زدن-از کار انداختن-از رونق و رواج انداختن

بار شیشه-بار شکستنی-کودک در شکم مادر

به قدر پشت خاک انداز-بسیار کوچک و محقر

پس انداختن-جمع کردن پول-بچه به دنیا آوردن-به عقب انداختن

تو خشت افتادن-به دنیا آمدن

اُرد کسی را خواندن(به حرف کسی گوش کردن، اهمیت دادن)

آبدوغ خیاری-بی ارزش-بی اعتبار

روغن مالی-روغن زدن به دستگاه

چُل کلید-جام درویشان
در هچل افتادن-دچار درد سر شدن-به درد سر افتادن

 
پای کسی لب گور بودن-به آخر عمر رسیدن-بسیار پیر شدن

چله گرفتن-نگا. چله داری کردن

امن و امان(بدون بیم و هراس)

خدا به سر شاهده-خدا بالای سر شاهد است

پَلِه-پول

حقه سوار کردن-فرو کردن چوب وافور در دهانه ی حقه-فریب دادن
دلچسب-دلپذیر-مقبول

زور آوردن-زیر فشار گذاشتن-در تنگنا قرار دادن

آیۀ یاس خواندن(هرچیزی را پیش از بررسی محکوم به شکست کردن)

آدم بی‌خود(بی‌شخصیت و بی‌معنی)

دانه ی درشت برچیدن-به دستمزد کم قانع نبودن

چم گرفتن-رونق گرفتن-سر و سامان گرفتن

جَخت آمدن-دومین عطسه که با آن به کار ادامه می دهند

 
 

از کسی خوردن(توانایی مقابله با کسی را نداشتن)

پا بریده بودن-ترک آمد و رفت کردن

آخر و عاقبت(نتیجه‌ی خوب)

 

پوست از سر کسی کندن-کسی را سخت آزار و گوشمالی دادن-کشتن

ته نشین-رسوب کرده

جَستن چشم-پریدن پلک چشم

پشت چیزی گذاشتن-با پشتکار دنبال چیزی رفتن-کاری را با اراده ی محکم دنبال کردن

روی چشم-اطاعت می شود !

خیسیدن-خیس خوردن-خیس شدن
روبوسی-به مناسبتی روی یکدیگر را بوسیدن

چلوزیدن-خشک شدن-پلاسیدن
پشت چشم نازک کردن-پشت چشم آمدن

جفت جنین-جفت نوزاد که پرده و غشای دور جنین است

دله دزدی-عمل دله دزد

پشت دستی-ضربه ای به عنوان تنبیه به پشت دست بچه

خنکای صبح-سحرگاه

 
ز ِله شدن-به تنگ آمدن-عاجز شدن-به ستوه آمدن

چنگول زدن-پنجه زدن

آفتابه برداشتن-دست به آب رساندن-پابرهنه وسط حرف کسی دویدن

آینه‌ی دق-آینه‌ای که شخص خود را در آن عجیب و غریب می‌بیند – شخص عبوس و بدقدم

اشکنک سرشکنک داشتن-با خطر همراه بودن

خفت انداختن-تنگ کردن-در تنگنا قرار دادن
اِرا(هنگامی که کسی نمی‌تواند و یا نمی‌خواهد به چرایی پاسخ دهد آن را به طنز می‌گوید)

درمانگاه-جای درمان بیمار

خود را خراب کردن-خود را کثیف کردن

آن‌ها را خانم زاییده، ماها را کلفت؟(چرا آن‌ها را بر ما ترجیح می‌دهند؟ چرا به ما اجحاف می‌کنند؟)

تو ذوق زدن-ناخوشایند بودن-بر خلاف میل کسی سخن گفتن

 

برچسب زدن-تهمت زدن

چشته خور-کسی که پس از یک بار کمک گرفتن همیشه توقع کمک دارد

ابرو کج کردن(خشم گرفتن)

آب در جگر داشتن(توانایی مالی داشتن)

دور سر چرخاندن و دادن-صدقه دادن

تو پر-دارای اطلاعات زیاد-آدم سنگین

پر پری نشان دادن-کسی را فریب دادن و از راه به در بردن

پیزه شُل-آن که شکمش روان باشد-ضعیف-سست

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)

رنجیده شدن-آزرده خاطر شدن-آزرده دل شدن

خدمت رسیدن-به حضور رسیدن