لیست فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری قسمت 22

آرتیست‌بازی(انجام کارهای غیرعادی)

داغ و درفش کردن-مجرمی را برای اقرار کردن داغ کردن

پا سوخته ی کسی شدن-عاشق کسی شدن-زیان بردن به علت دوستی با کسی

بدون معطلی-بی درنگ-فورا

رودل-سنگینی معده

دُم عَلم کردن-اظهار وجود کردن-حالت تعرض به خود گرفتن

پشت نویسی-نوشتن در پشت سند یا حواله برای انتقال آن به دیگری

افقی برگشتن-شهید شدن و روی دست‌ها تشییع شدن

این دست و آن دست کردن(وقت تلف کردن، وقت کشتن، به عقب انداختن)

باربند-جای نهادن و بستن بار

دمخور-مصاحب-معاشر-همنشین

آمدکار-شگون-فال نیک-خجستگی
به دق آوردن کسی-تا سر حد بیماری روحی یا مرگ کسی را رنج دادن

 
دور کسی گشتن-قربان صدقه ی کسی رفتن

دروغ درآمدن-معلوم شدن که دروغ است

چش شده ؟-او را چه شده است ؟

 

جاهل-جوان-نادان

 

پا سبک کردن-زاییدن-زایمان کردن
افسار کسی را شل کردن(به کسی آزادی کمی دادن)

دستی دستی-به دست خود-آگاهانه-عمدی

چله نشینی-خانه نشینی
ریش شدن-ریش ریش شدن

پس رفتن-عقب رفتن
به دل آوردن-در خاطر نگاه داشتن-از یاد نیردن

پاپوش درست کردن-پرونده درست کردن- توطئه کردن

روکش درکش کردن-ساخت و پاخت کردن

 

اجاق(دودمان)

چشمه چشمه-سوراخ سوراخ-مشبک
پا را از گلیم خود فراتر گذاشتن-از حد خود گذشتن
دو زاری کسی افتادن-به اشارات و کنایات پی بردن

 

دربند-کوچه ی بن بست-مانع در محل ورود

زردی کشیدن-تحمل کردن-سختی دیدن-انتظار کشیدن

زلف-موهای جلو سر و بناگوش

چوچول باز-دغل-بی حیا
آل آروادی-زن سخت بی‌حیا و بد‌رفتار

زردمبو-آدم ضعیف و کم خون-دارای رنگ و روی زرد

توی هم لولیدن-با هم و کنار هم ایستادن و حرکت کردن

تحت الشعاع قرار دادن-زیر نفوذ و تاثیر قرار دادن
این دو کله‌دار(خورشید و ماه)

داو-نوبت بازی

جوال پنبه آوردن-حرص و طمع زیاد داشتن-میل و علاقه ی فراوان داشتن

 
از زور پسی به گربه آقا عمو گفتن-با دشمنی که دفع آن نمی‌توان-مدارا کردن
دور گرفتن-به چرخش افتادن-پشت سرهم سخن گرفتن
حق و حساب-باج سبیل-رشوه

از تعجب شاخ در آوردن(بسیار شگفت زده شدن)

جیگر-نگا. جگر-خطابی میان دوستان صمیمی به معنی عزیزم-عزیز دلم

پوست کلفتی کردن-مقاومت کردن-سخت جانی کردن

 
دراز به دراز-تعبیری برای کسی که مدتی دراز خوابیده است

الم‌شنگه(هیاهو، آشوب، جنجال، داد و قال)

 

 

بند بودن دست-گرفتار بودن-مشغول به کاری بودن و به کار دیگری نرسیدن

دبنگ-احمق-کودن
توپ زدن-روی دست حریف برخاستن-کلک زدن

تیپ زدن-شیک و پیک کردن-خود را آراستن
ریش و قیچی را دست کسی دادن-اختیار کاری را به دست کسی دادن

زیر لفظی-هدیه ای که پس از بله گفتن به عروس می دهند

دو دو زدن-تکان تکان خوردن

در گوشی-با زمزمه-پچ پچ وار

چال-گودی-حفره

چرخ کردن-دوختن با چرخ خیاطی-خرد کردن گوشت با چرخ گوشتی

بازار مکاره-بازار موقت

توپ ِ توپ-ثروتمند-بی نیاز

آخرین تحویل(قیامت)

 

پای کسی را از جایی بریدن-آمد و رفت کسی را از جایی قطع کردن

تخمی-به درد نخور-بی مصرف

 

پاکاری-شغل پاکار
چوب خوردن-تنبیه شدن

آینه‌ی زانو-برآمدگی زانو

 

 

 

این در و آن در زدن(برای انجام کاری کوشش بسیار کردن)

دان-دانه-چینه

دالبُر-بریده چون دال-منحنی وار بریدن

از خود در آوردن(دروغ‌پردازی کردن)

 

چله داری کردن-مراسم عزای چهلم کسی را به پا داشتن

دَلِگی-هیزی-چشم چرانی

حشری-شهوت ران-پر شهوت

زیر چیزی زاییدن-از سنگینی کاری از پا درآمدن و کار را به پایان نرساندن

تت و پت کردن-شکسته سخن گفتن-لکنت پیدا کردن
به جوش آوردن خون کسی-کسی را به اوج عصبانیت رساندن

ژلاتین-ماده ای لزج و چسبنده که آن را از گلیسیرین و قند و آب و آمونیاک می سازند

اتیکت(برچسب، آداب و رسوم، قاعده)
خاطر جمع بودن-مطمئن بودن-یقین داشتن

 

بلند شدن زیر سر کسی-با کسی سر و سری داشتن-تحریک شدن

زدن به سیم آخر-آخرین چاره را به کار بردن حتا اگر به ضرر باشد-خود را به لاقیدی زدن و به عاقبت کار نیاندیشیدن

 

زبان کوچک-گوشت زبان شکل آویخته در حلق
توبره ی گدایی-کیسه ی گدایی

پشه کوره-پشه ی ریز

ریپ آمدن-فخر فروختن-به دروغ بر خود بالیدن

خواب و خوراک-خورد و خواب

زحرکش شدن-یا شکنجه و آزار زیاد کشته شدن

چشتان بالا-بالا و پایین کردن بچه و قربان صدقه ی او رفتن

خون دیدن زن-عادت ماهانه شدن زن

چله ی زمستان-سرمای سخت

دوا شور کردن-شستن فرش با دوا

زاغه نشین-کسی که در خانه ای محقر و آغل مانند زندگی می کند

چیز دار-ثروتمند
دل آب شدن برای چیزی-بسیار مشتاق چیزی شدن

آب نخوردن-درنگ نکردن

ریختن پشم و پیله ی کسی-از میان رفتن قدرت کسی-ضعیف شدن کسی

بلا به سر کسی آوردن-کسی را به زحمت و دردسر انداختن-به کسی آسیب رساندن

تق و لق-بی رونق-کاسد-بی مشتری

رودربایستی داشتن-ملاحظه کردن-پروا داشتن

ابتدا به ساکن-ناگهانی-بی‌مقدمه

زبان بازی-چرب زبانی-لفاظی-چاپلوسی

آب لمبو-چلانده‌شده-فشرده

چای صافی-نگا. چای صاف کن

دق دلی-دق دل

 

 

تفنگ شکاری-تفنگ ویژه ی شکار
زهر ریختن-در حق کسی بدی کردن-انتقام گرفتن-اصل بد خود را نشان دادن

دَم ِ پَر کسی رفتن-نزدیک کسی رفتن-به کسی پناه بردن

تفنگ کمر شکن-تفنگی که از قنداق خم می شود

بدک-نه چندان بد

بنا کردن-شروع کردن

اهل حال(دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی)

از آب گل آلود ماهی گرفتن-از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن

چاشت-صبحانه-ناشتایی

از این دنده به آن دنده غلتیدن(از درد یا فکر و خیال نخوابیدن)

از کسی کشیدن(از کسی رنج کشیدن)

 

 
رگ خود را زدن-به حق خود قانع بودن-ادعای زیاد نداشتن

بیرق کسی نخوابیدن-همواره کامروا بودن-پایدار بودن دولت و شکوه

 

 

زور گفتن-حرف و خواست خود را به کسی تحمیل کردن

رنگ-حیله-نقشه-تدبیر

 

دو رویی-تزویر-عدم صمیمیت

در رفتن از جا-کنترل خود را ناگهان از دست دادن-ناگهان خشمگین شدن

راه به جایی نبردن-نتیجه ندادن-به جایی نرسیدن

حیوون-نگا. حیوان

چاق بودن غلیان-آماده بودن غلیان

خراب شدن بر سر کسی-نزد کسی بار و بندیل گشادن و ماندن

از کیسه خوردن(از جیب خوردن)

خود را شناختن-به حد بلوغ رسیدن

بستن به ناف کسی-به کسی خوراندن-به کسی نسبت دادن

تپل-چاق-گوشت آلود

دست و دل باز-بخشنده-جوانمرد

خودی-آشنا
حرام شدن-بی فایده شدن-بی نتیجه شدن

ژرسه-نوعی پارچه ی نازک-نیم تنه ی بافته از نخ

پا ندادن-امکانی پیش نیامدن

آسمان (و) ریسمان به هم بافتن(حرف‌های بی‌ سروته و بی‌ربط زدن)

چرک-کثیف

خیس خوردن-آب به خود گرفتن-با مایعی مخلوط شدن

آدم(نوکر، امردی که بچه‌بازان نزد خود نگاه می‌دارند و مخارجش را می‌پردازند)

آفتاب از کدام طرف در آمده؟(چه عجب از این طرف‌ها؟!)

انگشت کردن-انگشت رساندن

زیر سبیل در کردن-به روی خود نیاوردن-درگذشتن

صدایی برای نهیب زدن و راندن سگ

 
زیر غربالی-دانه هایی که به مرغ و پرنده می دهند

زیر آب کردن سر کسی-کسی را بی سر و صدا کشتن
جوش خوردن معامله-انجام شدن معامله-منعقد شدن قرارداد
آلکلی-معتاد به الکل

انگشت خوردن(افسوس خوردن، پشیمان بودن)

چاشنی-آن چه که برای به تر کردن مزه ی غذا در آن می ریزند-آن چه که برای منفجر شدن در چیزی کار می گذارند

 

درس خوان-شاگرد زرنگ و کوشا

انگشت زدن-انگشت در چیزی فرو بردن-امضاء کردن با اثر انگشت

رو افتادن-علنی شدن-آشکار شدن
پیله ی کسی به کسی گرفتن-کسی را اذیت کردن

چار سر-حرف مفت-متلک

خوش سلیقه-خوش ذوق-نیکو طبع

درگذشت-مرگ

حساب کسی را رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن

دله کاری-پرداختن به کارهای پست و کم درآمد

آقایی فرمودن-لطف کردن-محبت کردن

 

به هم زدن دم و دستگاه-سر و سامان دادن-درست کردن-تشکیل دادن

این خط و این نشان(عبارتی تهدیدگونه برای منع کسی از چیزی یا انجام کاری، نگویی که نگفتم.)

اُزبَک-بی‌ریخت-ژولیده-ازخودراضی
پاشنه ی دهان را کشیدن-دشنام فراوان دادن
به قوزک پای کسی نرسیدن-در برابر کسی بسیار حقیر و ناچیز یودن
دهنی کردن-آب دهان زدن به غذا یا چیزی

 

از گل نازک‌تر به کسی نگفتن(با کسی سخت مهربان و پرمحبت رفتار کردن)

جارچی-کسی که حرف در دهانش بند نمی شود-دهن لق

زیر چیزی زاییدن-از سنگینی کاری از پا درآمدن و کار را به پایان نرساندن

 

چله-چاق-چرب و چیلی
زُل-خیره

زده-صدمه دیده-سوراخ شده-خراب

ذِله کردن-ذله آوردن

چوب به سوراخ زنبور کردن-شوراندن و تحریک کردن عده ای

تازه کردن گلو-چیزی نوشیدن و سرحال آمدن

رنگ دادن و رنگ گرفتن-رنگ به رنگ شدن

از این رو به آن رو شدن-یکسره دگرگون شدن-به‌کلی تغییر کردن
تو گذاشتن-چیزی را مسکوت گذاشتن-از درون دوختن

تخم پس انداختن-بچه ساختن-بچه به دنیا آوردن

پشت کاری را گرفتن-دنبال کردن کاری به قصد به پایان بردن آن

زاییدن گاو کسی-به دردسر بزرگی گرفتار آمدن

دوا شور کردن-شستن فرش با دوا

زور آوردن-زیر فشار گذاشتن-در تنگنا قرار دادن

جسته گریخته-گاه گاه-اتفاقی

ابرو تابیدن(گره بر ابرو افکندن)

از خجالت کسی در آمدن(محبت کسی را جبران کردن)

 

بیخ پیداکردن کار-گره افتادن در کار-دشوار شدن کار

دار و دسته-پیروان و اطرافیان

آیه آمدن(سوگند یاد کردن، به قرآن سوگند خوردن)
چرکمرد شدن-آن قدر چرک که با شستن هم چرک نرود

پایاپای-خرید کالا با کالا-حساب کردن طلب های خود را به جای وام های گرفته

دلنگ و دلنگ-صدای زنگ و ناقوس

پیله کردن به کسی-با مزاحمت اصرار و پافشاری کردن به کسی-پاپی کسی شدن

درآوردن دلی از عزا-پس از مدت ها گرسنگی غذای مفصل و مطبوعی خوردن-به خوشی و راحتی ساعتی را گذراندن

پخش-پراکنده

 

آستین بر چشم گذاشتن(پنهان گریستن)

حساب سرانگشتی-حساب ساده و روشن

خدا برکت بده-نگا. خدا برکت
خراب کردن-زرد کردن-آلودن لباس-نظم کار چیزی را به هم زدن
دست کسی را خواندن-از نقشه ی کسی با خبر شدن

پیش پا افتاده-کم ارزش-حقیر-معلوم-آشکار

 

زیر آرنجی-بالشی که هنگام دراز کشیدن زیر دست و آرنج می گذارند
چهره کردن-نگا. چهره شدن

پر و پاچه ی کسی را گرفتن-بر کسی خشم گرفتن-به کسی دشنام دادن

خاکشیر نبات به حلق کسی کزدن-لطف و محبت بیش از اندازه به کسی کردن

دوز و کلک-توطئه-مقدمات طرح کاری نامشروع

بگیر بگیر-بازداشت افراد بسیار-توقیف گروهی

از بن گوش(کمال بندگی و خدمتکاری)
زالو-آدم سمج

از بن ناخن-ذخیره-بندگی-اطاعت

تامین آتیه-پیش بینی و اندوخته برای زندگی آینده

 

 
رنگ و رو رفته-کهنه-فرسوده-کارکرده
بز دل-ترسو
چانه گیر-کسی که خمیر را چانه می کند
جَغُل مغل-شکمبه-سیرابی
آفتاب کردن-برای خشک کردن جلو آفتاب گذاشتن
خجالت زده شدن-شرمسار شدن-شرمنده شدن

به روز کسی افتادن-وضعی مانند وضع کسی پیدا کردن

خواب و بیداری-در حالت بین بیداری و خواب

بد قلق-بد عادت-بد ادا

چاچول-حقه باز-شارلاتان

چل مرد-مرد کوتاه قد

 

پالان گذاشتن بر کسی-کسی را خر کردن-فریب دادن

 

آقام که شما باشید-خدمت شما عرض کنم

دست تنها-بی یار-تنها

خر پاپو-وسیله ای دارای چرخ برای آموزش راه رفتن به کودکان نوپا

خربازار-شلوغ بازار-بی حساب و کتاب
خودفروش-فاحشه-خائن

خوش خور-کسی که همیشه غذای خوب بخورد
چینه کشی-شغل چینه کش

پس بودن-عقب افتادن از دیگران
پادو-شاگرد دکان-کسی که کارهای سرپایی را انجام می دهد

به خاک سیاه نشاندن-بدبخت و ذلیل کردن
ابرو کج کردن-خشم گرفتن

توی پیاز خوابانیدن-برای فرصت لازم نگاه داشتن

 

ترس بر داشتن کسی را-از وارد شدن به کاری بیم داشتن

بره کُشان-فرصت خوش گذرانی-هنگام استفاده های مالی

از آب روغن گرفتن(از هر اتفاقی بهره برداشتن)

چرخ زدن-گردش کردن-به عنوان تفریح یا تماشا حرکت کردن

پینه بسته-دارای پینه-کبره بسته
 

از سر دست-کار یا سخنی که فورا و بدون تامل بکنند یا بگویند

اَنَک کردن(تحقیر کردن، خجالت دادن)

تاپاله چسباندن-بوسدن محکم و پی در پی

دَقی-صدای کوبیدن چیزی به چیزی
زیر سری-بالش-متکا

آدم استخوان‌دار-کسی که اراده و پشتکار دارد
ته گرفتن-سوختن غذا

دیر جوش-آن که دیر الفت و دوستی پیدا می کند

زنده بلا، مرده بلا-کسی که هم در زندگی و هم پس از مرگ موجب زنج و آزار مردم است

آبِ بسته-شیشه-بلور-یخ-برف

 

جوال پنبه آوردن-حرص و طمع زیاد داشتن-میل و علاقه ی فراوان داشتن
خال گوشتی-نقطه ی برجسته ای از گوشت بر پوست بدن

پا در هوا بودن-نامعلوم بودن تکلیف
خردمرد کردن-ریزه ریزه کردن

پَخت-لوازم مورد نیاز زندگی

پشتک-پرش از پشت

پیش کسوت-کسی که سابقه اش بیش تر از دیگران است

انگشت به دندان گزیدن(متحیر شدن، حسرت خوردن)

بست-محلی در جاهای مقدس یا دیگر که شخص در آنجا از تعرض در امان می ماند-تکه ی کوچکی از تریاک

دم خروس در دست داشتن-بهانه داشتن

 

پای کلاغ-خط بد و ناخوانا-خرچنگ قورباغه ای-قلم چرا

بد مصب-بد مذهب-لاکردار-بی مروت

پُک-هر بار کشیدن سیگار و چپق و از این نوع

پر مدعا- پر ادعا

انداختن-فروختن جنس بنجل و ارزان به بهای گران-درست کردن

چپ دست کسی-که کارهایش را با دست چپ می کند

خط دادن-سرمشق دادن-فکر کسی را هدایت کردن

آستین از چشم برداشتن-آشکارا گریستن

زنده شدن-حق بازی دوباره پیدا کردن
ته بندی-خوراک کمی که پیش از غذای اصلی می خورند

پاپی چیزی بودن-چیزی را دنبال کردن-به چیزی محل گذاشتن
دو شکمه-آن که در بازی به جای دو نفر بازی می کند

در ثانی-ثانیا-دوم

دود چراغ خوردن-زحمت کشیدن-تحمل رنج کردن-استخوان خرد کردن

برادر اندر-برادر ناتنی-نا برادری

بزن بزن-زد و خورد شدید-کتک کاری

تاب برداشتن-خم شدن-شکم دادن-لوچ شدن چشم

خواهر کسی را گاییدن-دخل کسی را آوردن-کلک کسی را کندن

جیک جیک-آواز پرندگان-سخنی که فهمیده نمی شود

زیر پای خود را سست دیدن-موقعیت خود را نااستوار دیدن-شغل و سمت خود را در خطر دیدن

خوراکی-خوردنی ها جز غذای روزانه-تنقلات-خوردنی

آمد داشتن(فرخنده و میمون بودن)

چموش-سرکش-یکدنده

پدر کسی پیش چشمش آمدن-رنج و آزار بسیار دیدن

دو پا-انسان

چانه لغی-راز داری نکردن

خراب شدن-از کار افتادن-منحرف

پا به رکاب-آماده ی رفتن

خایه دار-با جرات-شجاع
آهنگ ریپ‌دار-آهنگی که یک ضرب آن کم باشد
دور گرفتن-به چرخش افتادن-پشت سرهم سخن گرفتن

به دل گرفتن-رنجیده خاطر شدن

ریز حساب-جزییات صورت حساب-اقلام جزء سیاهه

بِدو بِدو-با شتاب-سریع

زنده به گور-کسی که در تیره روزی به سر می برد و زندگی اش فرقی با مردن ندارد

 

خرخور-چیزی که قابلیت خورده شدن را از دست داده است

زغنبود-کوفت-زهرمار-خفه شو!

رو نشان دادن-چهره نمایاندن
چانه کردن-تقسیم کردن خمیر نان به گلوله های مساوی

خورند-لایق-درخور-به اندازه ی-طرفیت

پشت دستی-ضربه ای به عنوان تنبیه به پشت دست بچه

 

دل دل کردن-تردید داشتن-دو دل بودن
در دهان را چفت کردن-خاموش شدن-رازداری کردن

خرس-چاق و درشت-تنومند

دو پهلو-دارای ابهام-کنایه دار

آش دهن‌سوز-هر چیز مطلوب و پسندیده

جناغ-استخوان جلو سینه ی مرغ

جزغاله-سوخته-زغال شده

دست به دست گشتن-هر از گاهی نزد کسی بودن-از دستی به دست دیگری رفتن

چیزی شدن-اهمیت و اعتباری پیدا کردن-به جایی رسیدن

از خیر چیزی گذشتن(از چیزی صرفنظر کردن)

چهار پادار-کسی که حیوانات باربر دارد و با آن ها کار می کند
پیچیدن نسخه-آماده کردن داروی نسخه ی دکتر در داروخانه

پروار-فربه-چاق

اجل‌برگشته(کسی که مرگ به‌سراغش آمده)

 

چاقالو-چاق-فربه

خوار و ضعیف-نحیف-ناتوان

 

بند آوردن-متوقف کردن

باربند-جای نهادن و بستن بار

بگو مگو-جر و بحث-مشاجره

خدا گرفته-بدبخت شده-به عذاب خدا گرفتار شده

درآمد-عایدی

چغندر پخته-لبو

جاخالی کردن-خود را کنار کشیدن

رَب و رُب ندانستن-ساده دل بودن-چیزی نفهمیدن

با کرم الکاتبین بودن حساب کسی-گرفتار وضعی شدن که فقط خدا می تواند آدم را نجات بدهد