عادت
تمایلات
شرایط تسهیل گر
رفتــــــــار
شکل (۲-۷) مدل رفتاری تریاندس (چنگ و چیونگ، ۲۰۰۱)
۲-۹-۷- نظریه تناسب وظیفه ـ فناوری[۵۳] :
هسته مرکزی این نظریه بر توانمندی و قابلیتهای فناوری در برابر اجرای وظایف محوله به فرد مبتنی است. این به معنای توانمندی فناوری اطلاعات برای حمایت از یک وظیفه محوله به فرد است (گودهو[۵۴]و تامپسون[۵۵]، ۱۹۹۵). مدل تناسب وظیفه ـ فناوری از چهارجزء تشکیل شده که عبارت است از: ویژگیهای وظیفه، ویژگیهای فناوری، تناسب وظیفه با فناوری، عملکرد یا بهرهوری. جزء اول و دوم با هم بر روی جزء سوم اثر گذاشته و در نهایت جزء سوم بر بهرهوری یا عملکرد نظام تأثیر میگذارد. کاربران، ابزارها یا روشهایی را به کار میبندند که آنها را قادر سازد تا وظایف محوله را با حداکثر سودمندی انجام دهند. «گودهو» (۱۹۸۸) عنصر دیگری نیز به نام توانایی شخصی به این مدل افزود. بر اساس این نظریه، فناوری اطلاعاتی که مزیتهای کافی و مورد نیاز را ارائه ندهد، مورد استفاده قرار نخواهد گرفت (دیشاو[۵۶] و دیگران، ۲۰۰۲).
«دیشاو و استرانگ[۵۷]» (۱۹۹۹) مدل منسجمی از ترکیب مدل پذیرش فناوری (دیویس) و مدل تناسب وظیفه ـ فناوری (گودهو) ارائه دادند. هدف تدوین این مدل این بود که هر کدام از این مدلها از بُعد مشخصی پذیرش فناوری از سوی کاربر را مطالعه کرده و تلفیق این دو مدل با هم امکان مطالعه عوامل تأثیرگذار از ابعاد رفتاری و تناسب آن با وظایف محوله را فراهم میکند. شکل (۲-۸)، عناصر این مدل منسجم را نشان میدهد.
وظیفه
فناوری
فرد
تناسب بین وظیفه – فناوری
ارزشیابی کاربر
عملکرد
شکل (۲-۸) مدل نظریه تناسب وظیفه- فناوری (دیشاو و استرانگ، ۲۰۰۲)
۲-۹-۸- نظریه انگیزشی[۵۸] :
نظریه انگیزشی یک نظریه کلی در زمینه انگیزه انسان و در ارتباط با انتخاب آزادانه افراد و برخوداری فرد از حق انتخاب، بدون هیچگونه نفوذ و دخالت خارجی است. در واقع، این نظریه بر روی درجهای که افراد بر روی رفتار خود مختار و متکی به نفس هستند، تمرکز دارد (دکی[۵۹] و ریان[۶۰]،۲۰۰۲).
بر اساس این نظریه، در پذیرش فناوری سه عامل انگیزشی و رفتاری وجود دارد که از آن با عنوان انگیزه درونی، انگیزه بیرونی و سبک احساسی یاد شده است. «ریان و دکی» (۲۰۰۰) انگیزه درونی را به رفتاری اطلاق میکنند که فرد آن رفتار را بر اساس انگیزههای درونی از قبیل خود اثباتی و اشتیاق انجام میدهد و برای تبدیل انگیزه خارجی به ارزشهای شخصی تلاش میکند. از سوی دیگر، بر اساس درجه اعمال کنترل توسط عوامل خارجی، سطح انگیزه بیرونی میتواند به عنوان رفتاری منشعب از عوامل تأثیرگذار خارجی معنا شود. سبک احساسی نیز به وضعیتی اطلاق میشود که فرد رفتاری را متأثر از فشار عوامل خارجی و بدون هیچ اعمال کنترلی بر نوع رفتار انجام میدهد. انگیزه نیز با انرژی، جهت، پشتکار و تمام جنبههای فعالیت و نیّات انسان ارتباط دارد. در جهان واقعی، با توجه به رشد سریع تولیدات فناورانه، «انگیزه» ارزش بالایی در استفاده از آن را به خود اختصاص داده است. با توجه به تفاوتهای کارکردی و تجربی میان خودانگیختگی و انگیزه بیرونی ، عمده تمرکز نظریه انگیزشی تعیین این نکته است که چه نوع انگیزه در هر زمان از سوی فرد به نمایش گذاشته میشود. با درک نیروهایی که فردی را به عمل وا میدارد، نظریه انگیزشی قادر به شناسایی انواع متفاوت انگیزه و تعیین اینکه هر نوع از انگیزهها چه عواقبی برای یادگیری، عملکرد، تجربههای شخصی و رفاه فرد دارد، خواهد بود. در شکل (۲-۹)، عناصر مدل انگیزشی مطرح شده است.
رفتـــــار
انگیزه درونی
انگیزه بیرونی
سبک احساسی
شکل(۲-۹) مدل انگیزشی (دکی و ریان، ۲۰۰۰)
۲-۹-۹- نظریه یکپارچه پذیرش و استفاده از فناوری[۶۱] :
ونکاتش و موریس[۶۲] همکارانش در سال ۲۰۰۳ نظریه یکپارچه پذیرش و استفاده از فناوری را مطرح کردند. چند عنصر را به مدل اولیه پذیرش فناوری دیویس افزودند که هر یک تأثیر عمدهای بر قصد رفتاری و در نهایت استفاده از فناوریها دارد.
یکی از جدیدترین مدلها درباره پذیرش فناوری، نظریه یکپارچه پذیرش و استفاده از فناوری اطلاعات UTAUT است که حاصل تلفیق سازههای اصلی چندین مدل مشهور در زمینه پذیرش فناوری از جمله مدل پذیرش فناوری ، نظریه نشر نوآوری، نظریه عمل مستدل، نظریه رفتار برنامه ریزی شده، مدل انگیزشی و… میباشد. هدف نظریه یکپارچه، رسیدن به یک دیدگاه واحد درباره پذیرش کاربران است. در واقع UTAUT میزان تمایل استفاده کاربران از سیستم های اطلاعاتی و پیروی از عادات رفتاری را روشن می کند.
این مدل بر مبنای سایر مدلها و نظریههای تجربی و مفهومی پذیرش فناوری که در مباحث قبلی مطرح شده است، تدوین گردید. «ونکاتش و دیویس» مدل اولیه پذیرش فناوری را برای تشریح ادراک سودمندی و قصد استفاده بر اساس فرایندهای شناختی و تأثیرات اجتماعی توسعه دادند. بر اساس مطالعات انجام شده، چهار عنصر مهم در رفتار پذیرش و استفاده از فناوری تأثیر بسزایی دارد که عبارتند از: انتظار اجرا، انتظار تلاش، اثرات اجتماعی و شرایط تسهیل گر.
« ونکتاش و همکارانش» (۲۰۰۳) انتظار اجرا را به درجهای اطلاق میکنند که فرد معتقد است استفاده از نظام در ارتقای عملکرد حرفهای او سودمند خواهد بود. انتظار تلاش نیز به درجه سهولت کار با نظام اطلاق میشود. اثرات اجتماعی به شرایطی ارجاع میدهد که فرد درک میکند افراد معتبر خواهان استفاده او از یک نظام فناورانه هستند. شرایط تسهیل نیز به درجهای اشاره دارد که فرد معتقد است زیر ساخت سازمانی و فنی برای حمایت از بهرهگیری از نظام وجود دارد.
متغیرهای مختلفی به عنوان متغیرهای تاثیرگذار در پذیرش فناوری اطلاعات و ارتباطات مورد بررسی قرار گرفتهاند ازجمله اضطراب استفاده از ICT ، محققان به عنوان حالتی ذهنی که منجر به ترسناکی یا بیمناک بودن در زمان تمایل به استفاده از رایانه یا در زمان استفاده از رایانه میشود، تعریف کردهاند(تونگ و چانگ[۶۳]، ۲۰۰۸). هر چقدر اضطراب افراد در استفاده از رایانه بیشتر باشد، آنها احتمالا کمتر از فناوری اطلاعات و ارتباطات استفاده خواهند کرد. نگرش به استفاده که عقاید کاربران ، نگرش آنان را دراستفاده از فناورى تحت تأثیر قرار می دهد. خودکارآمدی کامپیوتری قضاوت افراد در مورد توانایی خود در استفاده از کامپیوتر می باشد و به عنوان عامل مهمی در مطالعه رفتار افراد در مورد تکنولوژی اطلاعاتی مورد ملاحظه قرار می گیرد. همچنین به عنوان یک اعتقاد که رفتار را به سوی تکنولوژی های جدید اطلاعاتی هدایت و مشخص می کند تعریف می شود. در واقع UTAUT میزان تمایل استفاده کاربران از سیستم های اطلاعاتی و پیروی از عادات رفتاری را روشن می کند.
نظریه یکپارچه پذیرش و استفاده از فناوری، شامل دو ساز و کار نظری دیگر نیز میباشد که بر آن اساس هنجار ذهنی میتواند به طور غیر مستقیم بر روی قصد افراد از طریق ادراک سودمندی اثر بگذارد. این نظریه بر این باور است که هنجارهای ذهنی میتوانند بر روی تصور افراد تأثیر مثبتی داشته باشند، زیرا زمانی که افراد مهم یک گروه اجتماعی، فردی را متقاعد سازند که او باید فناوری جدید را بپذیرد، کاربر نیز این فناوری جدید را خواهد پذیرفت.
اضطراب
نگرش به استفاده
خودکارآمدی
انتظار اجرا
انتظار تلاش
برای دانلود فایل متن کامل پایان نامه به سایت 40y.ir مراجعه نمایید. |